udazkena – Txoritxikiak

Eta ekaitza amaitu zen, 2. zatia

Egun batzuk geroago , Algortako La Bolako hondartzara itzul gintezke, txirri zuri herrenaren egoera egiaztatzeko.

Edo joan egin zen edo sendatu egin zen, zeren eta, bakarrik egon beharrean, bi ikusi genituen.

Azken itsaskiaren hondarren artean hondartzatxo osoan zehar korrika. –Bestalde, etsigarria da hondakin artean plastiko ugari ikustea, ez da harritzekoa mikroplastikoz elikatzea. Espero dezagun hau etorkizun hurbilean aldatzea… –

Beti da zaila txoritxo baten tamaina gutxi gora-behera deskribatzea, beraz, kaio erreidore honek eman zigun aukera aprobetxatzen dugu, gure txirri zuri elurrezko bolatxo txiki baten antzekoa dela uste izateko…

…nahiz eta buztanikara zuriaren ondoan hazi egin zela zirudien.

Handik egun batzuk zeramatzan ezohiko beste bisitari batek, zerra ertain batek.

Eroso zegoen argazkilari mordoarekin, ederra ateratzen ari baizioten…

… eta bere profilik onena eskaini zigun. –Horixe izan zen urpeko arrantzatik irteten zen une urrietan, noski-.

Baina txalorik onenak jaso zituena lertxuntxo txiki zuri hau izan zen, arrantzarako zuen trebetasunarekin.

Errege-sargo bat ere harrapatzen zuen, itsasertz harritsuko hondar artean ezkutatzen den horietakoa…

… bezala… –beno, ez dakit nola deitzen zaion arraintxo honi-…

Eta hau aingira bihurtzeko prozesuan dagoen angula hazi bat dela uste dut. ¡Ups, amaitu da prozesua!

Lertxuntxori begira zeundela, buztanikara hori kaskamotz hau sartu zitzaigun protagonismo-gogoz. Hemen kamerari begira…

Eta hemen haizeak bultzaturik, bere enaguak-kolore-marra-de-eguzkia erakusten digu.

Abiatzeko orduan, zuhaixken kontra erori bide zen belatz gorri batek eman zigun atentzioa. Antza denez, haize-bolada bortitz batek behartuta lurreratu zen. Zorionez azkar suspertu zen.

Zuhaitz baten adarrean bermatu zela zirudien, eta nire lehen inpresioa izan zen zuhaitzaren zati bat hautsi zela… baina ez.

Harrapaketa bat egin zuen, farola batean bermatu zen hura irensteko, eta hegaz jarraitu zuen.

Pena da ez ditugula ikusi han zebiltzan mendebal-txori batzuk. Edo agian bidaian segitu zuten… beste batean izango da.

Kaio erreidore borrokalarietako istorio bat

Algortako La Bola hondartzan, ekaitzetatik babesten diren hainbat hegaztiz gain, erraza da kaio erreidore saldo eder bat aurkitzea. Han, animo alaiz, liskartsu eta zalapartatsuz aritzen dira, ikuskizun akrobatikokoa eskaini zigun bikote hau bezala.

Aizu…Hainbeste argazkilari ikusita, ikuskizun txiki bat antola dezakegu…

Garrasi eta jirabira artean, jauzi egin zuten.

… elkar jazarri zuten…

… babesten saiatu ziren…

…bultzadak izan ziren…

Pilla pilla, zangotrabak jarriko dizkizut!

… dantzaldiak…

… inguraketak…

… eztabaida ozenak… diñoooot… barreak?

…harrapatuko zaitut…

… argi daukazu…

Eta orain Joker naiz… ¡Juajajajajjjjaaaa!

… lagunik onenak…

… beltxargaren dantza libreki interpretatzea…

Eta uretako errebote bat eginez, zure besarkada geldiarazleaz libratu nintzen!

… eta adiskidetzea.

¡Zinema baino hobea! Krispetak falta izan zitzaizkigun.

Ekaitza dator, 1. zatia.

Amaitu da urrian eta azaroaren zati batean zehar zabaldutako uda. Aurten, «udaberriudazkena» izenekoa ohi baino denbora gehiago geratu da, eta milaka hegaztiren migrazio-mugimenduarekin batera gertatu da.

Garai hartako ekaitzak egoera ezohikoari gehitzen badizkiogu, gure kostaldean hegazti bidaiari gehiago etorriko direla argi dago… Algortako Bola hondartzan gertatu den bezala.

Liluratu gintuen lehena txenada hau izan zen. Dotorea, azkarra, estilizatua, kopeta zuri eta moko beltzekoa… ¿moko beltzekoa? ¿Artiko txenada bat, agian?

Ondo begiratu diogu. Birak eta eboluzioak…

… piruetak eta pikatuak… hanka gorriak…

… hegan azkar, ebakor…

… txaplata batzuk janari bila…

…Baina ez. Argi eta garbi ilun dauden primarioetan ikus daitekeenez, txenada arrunteko gazte bat besterik ez da. Eta egin genituen ilusioak…

Gure etsipena gorabehera, beste bisitari txiki batekin, aliota txiki batekin, egin zituen jolasek asko gozarazi ziguten.

Mutiko hau Bola-hondartza osoa alderik alde eta muturretik muturrera zeharkatu zuena, pasealeku azpiko arroketatik Gurutze Gorriaren eraikineraino, barealdian euriteen eta ufada karrakatuen artean solastatuz…

eta istilu txikiak izan zituen txapeleko mutilarekin.

Kontatu digutenez, gure txenadak inguruko ubarroi bati ere enbarazu egin zion janari pixka bat lapurtzeko ahaleginean… eta beti joan zen mokoa hutsik zuela. Beste batean izango da, lagun!

Zaparrada pare baten ondoren, eta haizea haserretzen ari zela konturatuta, azterketako buelta azkar bat egin genuen, txikitxo hau aurkitu genuen arte. Hegalak ilunegi zituen kaio erreidore bat iruditu zitzaiguna, kaio nano bat zen.

Euripean iraun genuen argazkiak botatzeko denbora nahikoa, eta saioa amaitutzat eman genuen, ekaitza baretzen zenean itzultzea pentsatuz.

Eguraldi txarrak ezohiko beste bisitari bat ere ekarri zuen hondartzaraino, txirri zuri, tridaktiloa… bere hanketako bat apur bat kaltetua zuen eta beldur ginen bere biziraupenagatik, baina…

…-jarraituko du-…

Txio musikaleko dantza

Txio musikalak migrazio-txoritxoak dira, eta noizean behin gure zelai eta herriak alaitasunez betetzen dituzte abestuz eta giroa zomorrotxuz garbitzen lagunduz.

Irailaren erdialdean Urduñara egindako bisitan, aipatutako trenbide abonuak aprobetxatuz, dantzarako gogoz ezagutu genuen gaztetxo hau.

Hainbeste asalduraren zergatiarik sumatu gabe jirabiraka ikusten genuen, harik eta ondo erreparatu genion arte…

…harrapakin txikiz betetako armiarma-sare bat aurkituz.

Hurbil zebilen beste musikal bat bere partea eskatzen…

Horrek bufe librea dirudi… Gorde iezadazu zerbait, lagun!

…eta bien artean nolabaiteko lankidetza ezarri zuten…

Ez dago armiarmarik begien bistan. ¡Goazen ba!

…bata goiko aldetik eta bestea mugimenduari adi…

…eror litekeen edozein zomorrotxuz…

Itxaron, hari hau soltatzen dizut ea baten bat erortzen den…

…Erorketa askean harrapatzeko.

Armiarma sare txikiarekin amaitu zutenean, beste esplorazio hegaldi bat egin zuten eta…

¡Begira! ¡Beste sare bete bat aurkitu dut!

Hau bai dela jangela beteta edukitzea!

Ni goitik eta zu behetik, denontzat dago!

Kuriosote hau operazio osoa gainbegiratzen ari zela zirudien, eta hain adi, non argazki batzuk jarrera berean ateratzen utzi baitzigun. Ez nuen inoiz hain geldi ikusi!

Bi horiek bukatu bezain laster nik amaituko dut.

Urtero bezala, eltxo-biltzaileak hemendik igarotzen dira migrazio-mugimenduetan. Baina kontatu didate batzuek geratzea erabaki dutela, gustatu zaiela lekua… Ongi etorri!

Bultaulule

Izen horrekin pentsa liteke izaki mitologiko bat, baina jainko handiak baino txikiagoa… eta 14 cm inguruko txori batez ari gara.

Txikitxo, bai, baina ea nork duen luzeena…

Egia esan, bere luzeraren zatirik handiena bere isatsari dagokio, honek, kontrastean, bere gorputzari pilotatxo baten itxura ematen dio.

Baina zer uste zenuen? Nire isatsari buruz ari nintzen!

Erraz ikusten dira Arraizko erkameztietan. Kuxkuxero, hainbat aleko taldeetan mugitzen dira, eta ohikoa da adar berean bi bereiztea

Zuk ikusi dituzu kotilla horiek, argazkiak ateratzen dizkigutenak, zerbaitetik ezagutzen dituzu?

Lumajea arrosa, beltz eta zurixka bariazio bat da, bizkarraldetik arre eta sabeletik arrosaka, eta buru zuri bat bi alboetan zerrenda beltzak dituena.

Ba orain, galdetzen ari zarela…, ezagunak egiten zaizkit, auzokoak dira?

Begitxo beltzak, urre-koloreko halo batekin eta hanka beltzekin. Eta intsektu eta fruitu txikiak dastatzeko mokatxo perfektua.

Tipo horiek ikusi ditut nik hemen egun batzuk jarraian.

Mokoarekin enborrazalaren likenoen azpian arakatzen dute, janari, hazi, hazi, intsektuen bila… batzuetan ia akrobaziazko posizioetan.

Bada, zalantzaren aurrean, hobe dut ezkutatzea.

Adarren eta zuhaitzen artean hegan eginez, eta atseden labur bat hartuz, berriz ere korrika irteteko, hegan esan nahi duuuuut!

Atseden une batean, bere zereginekin jarraitzen uzten diogu. Agur!

Hori, hemendik kanpo, oilategia alborotatzen didazuela, oso ondo bakar-bakarrik geundela…

Txatxangorri, bide guztietako erregea

Identifikatzen erraza den txoritxo bat da, mendi, parke eta lorategietan gu agurtzeko ohitura duena

Erraz aurki dezakegu soroetan eta maldetan, Baina jakinmina duen txori bat besterik ez dela pentsatzen badugu ere, benetan gertatzen dena da bere lurraldea defendatzen ari dela

Landako erregea naiz ni, ukatu ezin duzu,geratu naizen nolanahi, errege itxura dut

Izan ere, egiazki, txatxangorriak espazio berezi batean bakarrik bizitzea atsegin duelako, inolako intrusori bertan sartzen utzi gabe

Nire adarrean lasai nago, lankide guztiak zaintzen, distantzia zuhur bat mantentzen, arazorik ez dadin egon

Bere kantuak, ongi etorriak ez direla bere espezieko banakoei ohartarazten die, bizi den eremua berea dela argi utziz

Baten bat hurbiltzen bazait/asmo txarrez /trino batzuk askatzen badizkiot/eta oso koldarra ihes egiten badu

eta hizketaldi lasaiak diruditen doinuak, egiazki, asmoen adierazpen bat dira….ezertarako ez onak

Badirudi denok gaudela/solasaldi lasaian/benetan abisatzen dizudanean/hona ez etortzeko

Badirudi ez dutela ordutegirik beren lurraldeko kantua emateko, eguneko ordu guztiak dira baliozkoak… nahiz eta egunsentian deigarriagoa den.

Argi gera dadila nire kantua/oso goizetik/intrusoari abisatzeko/ez naizela txantxetan ibiltzen

Jeinua gorabehera, itxura samur, biribil eta atseginekoa du.

Aurpegi on horrekin/alanbradan atseden hartzen/inork ezin du pentsatu/hain baba txarra dudala

batzuetan, horrelako jarrera bitxiak eskaintzen dizkigula, non triste eta bakarti agertzen den, gogorra da lagunik gabeko bizitza…

Hainbeste defendatu nire espazioa/konpetentziarik ez izateagatik/eta orain hain bakarti nagoenez/triste eta atsekabetuta nago…

Edo hau, mahastiko zaintza-jarreran, ez da izango txonta talde bat etorri eta zizare guztiak eramatea…

Batzuetan ikusi ahal izango nauzu/zaintza-jarreran/nire zelai ereindakoa babesten/txonta mizkin horietatik

Edo txinparta pare bat, mahats guztiak buka daitezen, hain gogoko ditudanak…

Nire lagunek txinboek/konpainia ona egiten didate/baina mahatsak amai daitezela/azpijokoa iruditzen zait

Gizakiek egiten dutena kontrolatuz, hemen ziur ez nautela ikusten…

Banku honen iskinan/oso zaila da ni aurkitzea/nahiz eta argazkietan/oso dotore agertzen banaiz

Eta txorizaleei agur eginez hurrengora arte. Ikusiko dugu elkar!

Eguzkitan egon/ nahi duzun bakoitzean/ txatxangorriren batek/ maitasunez harrapa zaitzake.

Txio musikala

Mendi eta landetan bizi ohi den txoritxo. Udazkenean, klima hobeen bila doazen migrazio-taldeak bizi diren aleekin elkartzen dira aldi baterako. Pare bat hilabetez, soroak txori txiki horietaz betetzen dira eltxo eta larben bila, nekazariei euren lanarekin lagunduz.

Abiadura aurpegia jarriz, aireratzeko prest

Pintzelkada horiak dituzten tonu berdexkak duena, marroi-koloreko hankak – txio arruntaren aldean, beltzagoak eta finagoak-, moko mehe-mehea eta itxura biribildua.

Lasai dago eguna gaur, ea pixka bat animatzen den…

Eta bere bekain hori berezia, begian marra ilun fin bat duela

Nire amak esaten bazidan zein ederra naizen…

Kolorazio olibazeoaren bizkarra

Olibondo batean erabat oharkabean pasatuko nintzateke!

Alboak zurixka, kontraste gisa… aurki dezakegun txoritxo disimulatuenetako bat da. Ez dago ezer deigarririk bere baitan, baina xarmangarria da bere soiltasunean.

Baina ez nazazu txolarre batekin nahastu, handiagoak dira eta!

Partekatu egiten dute lekua txontekin, karnabekin, txinbo kaskabeltzekin, txatxangorriekin…

Elkarrekin hegan egitea gustatzen zaigu, baina ez nahasiak

Elkarrekin hegan egiten dute talde mistoetan, ereindakoetatik behiz betetako zelaietaraino, Arraizko magaletan.

Zein dotore ematen dut eta zenbat gustatzen zaidan behien hanken artean mokokatzea.

Eta han topo egin genuen «sinpatiko» horrekin, egun haizetsu batean adarrari tinko helduta, siesta labur baterako posturatxoa hartzen ari zela zirudiena.

Eta hantxe utzi genuen, disimulatzen…

Baina begira daudenak alde egin bezain laster, begiak itxi eta atseden txiki bat hartuko dut.

Hurrengoan elkar ikusi arte, ondo lo egin!

Erregetxo bekainzuri

Arraizko koniferoen zuhaiztietan erraza da erregetxo bekainzurien taldeak ikustea, adarren artean gelditu gabe hegan egiten, janari bila.

Txori txikienetako bat naiz, 9 zentimetro besterik ez!

Kolore biziko txori txiki eta potoloa da, begi gainean bekain zuria eta masail grisak, sorbalda laranjatuak eta bizkar olibondoa dituena.

Udaberria iristen denean, punki bihurtzen naiz

Bere ezaugarririk bereizgarriena bere buruaren erdiko gandorra da, nondik bere izen tenikoa den Regulus ignicapillus, suaren kolorekoa, alboetan bi zerrenda beltz dituelarik.

reyezuelo listado hembra — Hemen ikus dezakezue nire gandor orraztu berria

Arretan, lerro honen kolorea laranja gorrixka da, eta emeetan, horixeagoa.

Nire eskaera txistu fin eta zorrotza da.

Hegalen behealdeak eta gorputzak, kontrastean, tonalitate zurixkak dituzte.

Ikusi duzue zein zurixka naizen azpitik?

Marra zuri fin batekin hegaletan

Begiaren errabiloak hautemandako zalaparta azkar baten ondorioz aurkitu da.

reyezuelo listado — Ezkutaketan jolasean harrapatu nauzue …

Eta begiak finkatzean, tximista hori txiki batek gure arreta erakartzen du.

Adarrez adar, zuhaixketatik pinura, elikagai bilatzaile nekaezina

Nire habia eraikitzeko gunearen bila nabil …

Gozatu penintsulako iparraldeko baso fresko eta hezeez

Hegoaldean urriagoa da, eta mendi-eremuetara mugatzen da.

Eta amaitzeko, profileko bat, zein ederra naizen ikus dezazuen

Irrikaz itxarongo dugu udaberriko denboraldia, gandorra bere distira osoan garbitzen duenean … elkar ikusiko dugu!

Eta nire beste profila, zein gustatzen zaizue gehien?

Garrapo urdina, Arraizeko txori tropikala

Garrapo urdin bat izei baten enborra zeharkatzen ikusi nuen lehen aldian, han, basotxoan, barbakoen gunearen sarreran, Arraizen … geldituta geratu nintzen.