Bizitzak ematen dizkizun sorpresatxoak… bizitza eta gure ohiko paseoak Abusu inguruan, zehazkiago, ikastolaren ondoko zubian.
Inguru honetan indioilar zuri bat bizi da aspalditik. Bai, ondo irakurri duzu, indiolar-erreal-zuri-bat. Hemen duzu, ikus dezazun ez zaitudala engainatzen…
Zalantzarik bazenuen, indioilarra naiz, erreala eta …zuri-jaspeatuta naiz, oraindik hazten ari naizela.
Auzoko emakume batek kontatu zigunez, hilabete inguru zeraman han inguruan, segur aski ez oso urruneko eskortaren batetik ihes eginda… Egun batean iritsi zen, giro ona gustatu zitzaion eta geratu egin zen.
Ez dakizu zer ibilaldi gogorra egin dudan, zeren uste baduzu honaino hegan etorri naizela…
Ez dauka identifikaziorik, ez eraztunik, ez inolako txaparik. Tira, erabat ezezaguna. Ez du jaberik izan behar… eta honek erreklamatu nahi badu, ezin du frogatu berea denik.
Identitatez aldatu dut, ez nazaten lokalizatu…
Buruko lumatxak eta txokolateko-zikin kolore kontuan hartuta, badakigu ale gaztea dela.
Denborarekin, lumatxo sinple horiek koroatxo barregarri bihurtuko dira.
Eta beren ibilera dela eta, makurrago, -arrak tente eta oilaskotxu ibiltzen direla suposatzen da-baliteke eme bat izatea. Baina inor ez da itsasadarrera jaitsi galdetzera!
Eta ez dadila inor ausartu ni gogaitzera etortzen, mokokada bat irabazten du eta!
Badirudi ondo moldatzen dela kaioekin, ahateekin, Niloko antzarekin, ubarroiekin, kulixka txikiekin… baita katuekin ere.
Ibaiaren bazter honetan, bakoitzak bere espazioa du. Ikusten duzu, ni bezalako atzerritar batek ere lursail txiki bat aurkitu du…
Espero dezagun euriak eta ur-mailaren igoerak ez diotela estutu bukatzen…
Oraingoz ondo goaz, azken egunetan euri dezente egin du eta hemen jarraitzen dut.
…eta errepideraino igo behar izatea edo bizitzeko beste leku bat bilatzea bultzatuta sentitu…
Imajinatzen duzu indioilar bat errepide erdian trafikoa gelditzen? Oso egokia Bilbo txirenen!
Edo agian igeri egiten ikasiko du eta inguruko beste uretako hegazti bat bihurtuko da!
Ikusiko dugu elkar, badakizu, Abusuko zubiaren azpian… Eta letxugitxoa bat ekarri nahi badidazu, ez naiz kexatuko… Baina nahiago dut urdaiazpiko ogitarteko bat!
Abusuko zubiaren inguruan indioilar erreal zuri bat zegoela ikusi, argazkiak atera eta dokumentatu eta handik egun batzuetara, bitxilloa handik jarraitzen zuela ikustera hurbildu ginen, lagun berriez inguratuta. Begira, hor dago, aldizkari egoera ezin hobean…
Itxaron… zer deabru da harkaitzetan dagoen… hegazti…ahate… antzara?? Ezinezkoa!!!
Begira ondo, neska. Badakidala itsutu samar zaudela…
Anatida hori ez da inola ere inguru honetakoa. Ezta pentsatu ere. Ez iparraldetik. Artikoko irletan umatzen den hegaztia baita! Zer deabru egiten du hemen?
Esango banizu…
Antzara migratzaileak dira, maiatzetik irailera bitartean beren umatze-kuarteletan egoten direnak, eta beren portaerak gizakiengandik urruntzera eramaten ditu… beraz, zaila da sinestea espezie horretako ale bat Abusutik dabilenik…
Anadee? Mandeeee? Traketsa deitzen didazu?
… Beraz, uste dut, agian, inguruko eskortaren batetik ihes egindako beste animalia txiki bat besterik ez dela. Izan ere, bai, asmatu duzue: espezie «apaingarri» gisa ere hazten da,… jende arraroaren lorategi eta zooetarako? (pfff)…
Hobe dut buelta bat ematea, kuxkuxeroek urduri jartzen nautela
Kontua da ale honek kukurruku-zaunka bitxi batekin harrapatu gintuela, eta egoerak uzten zigun bezain hurbil begiratu genion. Teleobjektibo okasiorako oso egoki baten abantailak.
Ommmm, potxingo hau perfektua da pixka batean meditatzeko…
Ilunabarra zen, eguzkia uraren uhinetan isladatzen hasi zen…
Eta berritsu horiek ez didate kontzentratzen uzten…
… gure protagonistari guapoago irteteko aukera emanez…
Ea begirada hiltzaile batekin isilarazten ditudan…
…argazki-kamerari ondo zuzendutako begirada erakutsiz…
Hori hobeto dago. Begirada aurrera!
… posturatxo axolagabe baten atzetik, askoz dotoreago geratzen zen…
Eta orain badator kulixka bikote hori, jirabiraka eta kirrinka…?
… likido elementoaren brontzezko eta urdinezko tonu irisatuekin kontrastean.
… maiteminduta daudela uste dut.
Minutu gutxi batzuk iraun zuen pose honetan, baina gozatzeko nahikoa…
Tartetxo bat gehiago, kaio mokogorriak eskuinetara…
…bere aurpegi zuri, moko, lepo eta bular beltzekoak… baita bere mokoa eta hankak ere, beltzak horiek ere.
… basahateak nonahi…
Goiko aldeetako lumajeak grisak dira, marradun zuri-beltzekoak…
Ubarroiak hegan pasa berri dira atsedenlekura, beraz…
… alboetan marradun gris argia duten beheko alde zuriak…
… hegaldia altxatzeko ordua! Lo egiteko beste leku lasai bat bilatuko dugu.
… eta hegan doanean, V formako zerrenda zuri bat du goiko emari-eremuan, oso kontrastatua bere goiko-buztenarekin eta isatsaren gainerako zati beltzekin.
Agian bihar itzuliko naiz. Agian ez…
Eta hori izan zen dena. Hegoak zabaldu eta gure jazarpenetik ihes egin zuen… eta hemen daukagu Peñako hormen atzealde grafitatua, mundu guztiak ikus dezan han egon zela.
Ihi-txoriarekin lehen kontaktua airea zeharkatzen duen soinu bereizgarri bat da. Eta besterik ez. Ez dago txoririk hegan, Txip! Ostaturiko hegaztirik ez dago, Txip! Ezin duzu soinu hori nondik datorren aurkitu…
Oso ondo ezkutatzen naizelako da hori…
Zerbaitek begiratzen zaituela sentitzen duzu, aztertzen zaitu, zelatatzen zaitu, Txip!
Txip, txip. txiiiiiip!
Noranahi begiratzen duzu: zerutik ezer ez, belarretik ezer ez, zeruertzetik ezer ez. Bitartean, musika fondoan Txip-Txip-Txip soinuak jarraitzen du…
Zotin iraunkor baten antza du… Txip!
Eta amore emateko zorian zaudenean, begi ertzetik irudi ñimiño bat ikusten duzu, belar-brizna baten gainean forma hartzen duena. Hain txikia? Benetan?
Eta dibertigarria, Txip!
Han dago, belar izpiko mantu berdearen gainean, edo eguzki koloreko gari-galburuan, edo bitxilore erresalatuan. Tonu lurtarreko txoritxo bat, punta zuriekin buztan motz eta biribilduan…
Tira, kontatu lumak…
… bizkar arre-gorrixka, zerrenda ilunekin gorputz osoan, sabel zurixka, eta pikotxo apur bat kurbatuta.
Ah! Eta batzuek diote putrearen ondorengoa naizela… Malagan buitrecillo esaten baitidate. Beste batzuek kagatxin deitzen didaten arren… ez dakit zergatik izango den!!!
Bada, ikusten duzuen tokian, 10 cm inguruko tamaina eta 8 eta 12 gramo arteko pisua duela, bertako izenak kontuan hartzen baditugu -hau da, eskualde bakoitzeko berezkoak-, bertako txoritxorik handiena eta indartsuena bihurtzen da.
Adi: cierrapuños, tumbabarcos (Huelva y Sevilla), tumbacarretas (Doñana), esclafamuntanyes (revientamontañas, Valencia),hau hasteko besterik ez da, bere indar neurrigabea goraipatuz.
Baina, hauek zer hartu dute? Haluzinogenoak?? Eltxo bat altxatzeko gai ez banaiz…
Badirudi Huelvan bere tamaina pixka bat puzten dutela, bueyesito deituz…
Pisuari erreferentzia eginez eta «apur bat besterik ez» esajeratuz: cienlibras, Doñana inguruan.
Beste leku batzuetan, Badajozen eta Teruelen esaterako, tamaina txikia hartzen da kontuan, eta are txikiagoa bihurtzen da: pájaro-mosca eta moscareta.
Bat txikia dela, baina euli bat baino handiagoa, eh!
Peti-rei edo reiet ere esaten zaio, errege txikia esan nahiko lukeena, l ‘Ebre deltan…
Txoritxoen erregea naizelaaaaa
… eta jatorri onomatopeikoko izen askorengatik, hala nola titet, sit, tintin, trit. Montalbanen, kexuaren txoritxoa, oilaskoak asko kexu egiten du eta!
Huelva/Sevillan, zosquitito izen atsegina erabiltzen dute.
Eta gure inguruan, ihi-txori, ihien artean dabilen txoria.
Ihi artean aurkituko nauzue… ikusi ahal banauzue. Txip!
Ikusten duzuenez, indar eta trebetasun handiko hegazti umila da herri iruditerian, mendiak hautsi eta itsasontziak hondoratzeko gai dena. Baina niretzat, beti izango da Txip-Txiiip!!! -ren erritmo nekaezinean airean saltoka hegan egiten den kantarin erresalatua.
Goza dezagun, ospa dezagun, aprobetxatu dezagun gure kultura aberasten duen barietateaz.
Limikola bitxi honek atentzioa erakartzen gaitu: bere ohiko lana harriak jasotzea da, ez gehiago ez gutxiago. Bai, ikusten duzun tokian, munduko pisu-jasotzaile trebeena itsasertzeko txori txiki bat da, nahiz eta azkenaldian, ohiko beroengatik edo turismoa egiteko grinagatik, barrualdetik ikusten den Salburua bezalako lekuetan.
Itsasertzean, ibaietako bokaletan, hezeguneetan ikus nazakezu…Ni Nojako hondartzako bista harritsuez gozatzen ari naiz
Lokatza eta lohietan nahastea gustuko duen neska txiki hau hanka laranjengatik, kolore askotako lumajeagatik eta moko motz batengatik bereizten da. Moko hori erabiliz, palanka egiten du janaria agerian uzteko.
Eta karramarrotxoa bezalako pieza gozoak lortu…
Alde nabarmena dago umatze-garaian: arrak maskara zuri-beltz eder batekin, bizkarralde laranjarekin eta marrazki bitxiko lerro beltzekin mozorrotzen dira…
eta egunero aurpegia margotzea kostatzen zaidana?
…bitartean, emeek ere koloreak aldatzen dituzte, baina ez hain modu deigarrian, marra beltzekin aurpegian eta, oro har, tonu goibelagoekin
Jada badakizue naturan haiek direla eder jartzen direnak. Bestela, ez dute emaztegairik harrapatzen…… nahiz eta gu, begiko marra margotzen dugunean, eder ederrak geratzen garen.
Bikotea bilatzeko adinean ez dauden ale helduek ez dute laranja-kolorerik, baina bai lerro beltz batzuk aurpegian, gazteen bezala
Osea, esaten ari didazu ume aurpegia dudala?
…baina kolore ilunagoa.
Eta disimulatua, harkaitz puska baten itxura emateko balio didana…
Janaria bilatzeko leku gogokoenetako bat kostaldea da, ekaitz on baten ondoren. Bertan, makilatxoen, egur hondarren, harritxoen eta algen artean bilatzen gozatzen dute.
Hondarren artean animalia txiki asko daude, baina oso elikagarriak…Eta hemen, harri honi ongi lotua, badago bat…
Hegazti bidaiariak direnez, talde handitan ikus ditzakegu migrazio-garaian, maiatzean, Europako herrialde hotzenetara ugaltzeko joaten direnean , eta irailean txitoekin itzultzen direnean.
Bidaian planifikatzen ari ginen eta pentsatu egin dugu… zertarako? Hemen oso ondo gaudela…
Baina badira batzuk umeak hemen edukitzea erabakitzen dutenak, klimagatik izango da. Edo ongi hartuak izatearen inpresioa dutelako izango da…
Euskadi leku ezin hobea iruditzen zaigu gure lehen urratsak emateko…
Eta horrela ikusi ahal izan ditugu harri-iraulien belaunaldi berriak…
Hondar fina, itsaso barea, jende bikaina…
… kostaldean, Algortan, esaterako, ontziralekuetan, Portugaleten eta, batez ere, Bolako hondartzako arroketan, non txirritxoekin eta lertxunekin elkartzen baitira.
…eta pintxo gozo, gozoak!
Izan zaitezte ongi etorriak, oso gustoko dugu zuek ikustea!!!
Nojan gure bigarren egoitza daukagula esan liteke: prezio merke baten truke eta kanpadenda muntatzen trebezia apur baten truke, Los Molinos kanpinaren abegikortasunaz goza dezakegu, gure pizpireta txakurtxoarekin batera, Itzal.
Hori da kanpatzeak duena: egunsentiak eguzkia begitan eta ilunabarrean izarrak ikusten, hori guztia bertako txoritxoen zalapartarekin batera. Eta hondartzaaaa!!!!
Eguerdirako iritsi ginen, eta gure zain zegoen mutiko hori ilehoriegia, arratoigileen ohiko tonuetarako. Zalantzan geratu giñen busardoa den ala ez, mirua dirudi, baina miru argia da, ez da mirua, begira hegaletan duen marrazkiari… Azkenean, hegan ikusi ez genuenez, zapelaitza zela erabaki genuen.
A zer txapa ematen didaten bi hauek, ez didate saguan kontzentratzen uzten…
Salako adituren batek mirua dela zin egiten badit, inoiz ikusi dudan argiena izango liteke. Beraz, nik neurearekin jarraitzen dut. Za-pe-laitz!
Azkenean, badoaz. Edonork esaten die jatorri galiziar-bikingoa dudala…
Trengandin hondartzan azkar bainatu ondoren, Victoriako padurako begiratokiaren ondoan atseden hartu egiten dugu. Han ikusi genuen duela pare bat urte musker berdeurdin zoragarri hau, liluratuta utzi gintuena. Eta geunden bezala, ogitarteko bat jan genuen, hondartzak gosea ematen du
Basotik irtetera arriskatzen naizen egun baterako, txoritxozaleekin topatu egiten dut… eta ez nuen astirik izan mihia erakusteko ere!
Mokadua bukatuta, Hegaztien Errotara hurbildu giñen, eta Victoria padurara hurbiltzen direnak hegazti guztiak ikusi ditugu bertan. Han zehar bazihoazen zankaluze batzuk, aurten asko etorri baitira hona
Leku egokia iruditu zitzaidan habia egiteko…
Zerbaitek zerikusia izango du harraparien presentzia txikiagoarekin. (Ez dakit, niri kontatu didate…) Dirudienez, lertxun gutxiago dagoenean, gainerako hegaztiak lasaiago daude eta…
Arrautza gehiago jartzen ditugu, txita gehiago jaiotzen dira, janari gehiago dugu…
… baldintza hobeak daude finkatzeko eta ugaltzeko.
Bestalde, harrituta geratu ginen kopetazuri gutxi zeudela ikustean, ohituta baikeunden leku honetan asko ikustera…
Eta uretatik kanpo, orain kontatzen dizut zergatik…
… eta esan ziguten aurten beltxargak paduraren jabe egin direla, beste hegazti batzuei gailenduz…
Lumak ukitzen dizkidatenean bakarrik.
Eta izaera makurra dutenez -mahatz txarra ez esatearren-, kopetazuriek leku lasaiagoak aukeratu dituzte habia egiteko.
Ezer ez, dena mingain gaiztoak, begira zer txoritxo onaren aurpegia dudan
Ostertza arakatuz, lertxun morea ezagutu genuen, hareatzak patruilatuz…
Ezkerrean uroiloak daude, eskuinean zankaluzeak, eta han urrutian txoritxozale pare bat…
…begiaren ertzetik zerbait antzeman zuen arte…
Begira, hortik dator gaurko bazkaria…
…eta kamera fokuratzeko behar izan genuen denbora laburrean, harrapakina harrapatua zuen.
Argazkia atera arte itxaroten badut, mokadua galdu egiten dut…
Orduan hasi zen ikuskizuna: zomorro hau oso handia bada eta gaznateagatik sartzen ez bada, irentsi eta berriro botatzen dudala…
Ikus dezagun, txoritxozale, zuri gustatzen zaizu janariak eztarrian kilimak egitea? Hori dela eta…
Hiru ahalegin egin behar izan zituen gure ustez arratoi bat zena irensteko. Eta gero guztiz geldi-geldi geratu zen, animalitxoa eztarrian behera zihoala…
Lertxuna bakean utzi eta espatula polit batengana gure atenzioa itzuli egin genuen, apaindutzeko prozesu betean.
Lumak garbitzeko ikasgai praktikoa: baxuetatik hasi, beti lokatzez betetzen baitira…
Nahiz eta umeak errota bisitatzen ibili hainbeste barietateren aurrean gogotsu, eta gurasoak algaradaz gozatzen, berak bereari jarraitzen zion…
Masaje on bat gerrialdean, zomorro ezkutuak garbitzen…Ez ahaztu hankak, agian karramarro despistatu bat aurkituko dugu…Eta orain siesta pixka bat, hainbeste luma garbitzeak asko nekatzen duela.
Zuriz jantzitako andereñoaren eta hankzluzeen behaketan guztiok murgildurik, mutiko txiki baten ahotsa entzun zen:
Eta hori zer da? Pinguino bat?
Eta bat-batean denak argazkiak ateratzen ari ginen. Amiltxoria!
Uy, ume horrek betaurrekoak behar dituela uste dut…Nik hankak nire lagun pinguinoak baino askoz luzeagoak ditut, baina lertxuneen baino laburragoak, nire lehengusinak izan ere.
Lertxunen ahaidea izan arren, itxura biribilagoa eta «pinguinila» duela aitortu behar da.
Eta lumatxo eder pilo bat buruan…… andregaia bilatzeko balio didatenak.
Hegaztien Errotara bisitari gehiago iristearekin batera, eta eguneko nekea kontuan hartuta, etorkizuneko txoritxozaleengandik aldendu eta bisitaren azken argazkia atera genuen: sugandila eder hau eguzkia hartzen kanpoko harrietan.
Udaberriaren hasieran, sastraken artean agertzen dira Mendebaldeko Afrikatik etorritakoen, herabeki.
Begien distiragatik bereizten gaituzte… eta motots motxagatik.
Apur bat potoloak, moko laranja luze, sabel hori eta albo arreak…
Badirudi aitona-bizarra dudala…
Eta bizkarralde arre-berdexka, kamuflaje perfektua. Erraz nahas daitezke marroietako edozein txoritxorekin, badakizu, eltxoak, sasi txinboa, buztangorriak atzetik… bizkarretik identifikatu nahi baduzu, argi daramazu.
Ez esajeratu, nik askoz profil atseginagoa dut zuen begien aurrean…
Konparatu eta bereiz dezazuen: txio-musikalak txikixeagoak eta itxura delikatuagokoak dira, ez herriko morroia dirudien sasi-txori bezalakoak…
Txio musikala, moko ilun eta txikia, eltxoak ondo harrapatzeko, baina bekain horia dut, sasia bezala.sasi arrunta, moko luzeagoa eta argi eta garbi frutazkoa, digooo, laranja! nahiago ditut zomorrorik handienak …Txio arrunta, moko ilun eta laburra, bekaina ez hain markatua. Eta hanka beltzak edo oso ilunak!
Oso gustuko ditu zuhaitz baxuak eta zuhaixka arantzatuak dituzten eremuak, ahal dela inguruko errekaren batekin. Sasien erregea da, izenak dioen bezala…
Eta elorri zuriak, eguzki dosi onarekin.
… nahiz eta beste leku gogokoenetako bat Arraiz mendiaren hegaletan dagoen: mahastiak.
Ez dut bereizketarik egiten mota guztietako baien eta fruituen artean. Eta hainbeste janari begetarianoren artean, noizean behin zomorroren bat erortzen da.
Zuhaixka-bilbaduran ezkutatzen ditu habiak, landare batzuen kimu kotoitsuak eta armiarmen ehuna aprobetxatuz, oso nahasketa gogorra.
Gure ugalketa-eremuetan geratzen gara udaren amaierara arte, kumeak indartsu daudenean eta urrutira hegan egin dezaketenean, Afrikako berora, non negua pasatzen dugun.
Eta… ba al dakizu zergatik deitzen zaion sasi poliglota?
Bere kantu gutxi gora-behera melodiatsuen artean beste espezie batzuen imitazioak sartzen ditu, horrela hizkuntzetako aditu bihurtuz!
Edo imitatzaile on batean behintzat…
Egunen batean zutaz esaten duten guztia kontatuko dizut, jiji.
Aitortzen dut, diren bezain azkar eta zerrendatuak izanik, ez ditudala berdantzen barietateak bereizten. Adituek bakoitzaren ezaugarriak azaltzen dizkidate: buruko marrak, kolore biziak, moko kakotua, tamaina, ohiko eremuak… eta berdin jarraitzen dut.
Sarean dabiltzan argazki guztien gogoeta eta konparazio askoren ondoren, niretzat deigarriena dena identifikatzea lortu dut: deigarria bere fosforito kolore horiagatik eta aurpegian dituen bi marra beltzengatik. Berdantza horiaz ari naiz.
Lehenengo aldian Arraizeko zelaietan agertu zitzaigun, belar artean ezkutatuta, negu txirtetan artean korrika, kamuflajean jolasten.
Urrutitik negu txirtekin nahasten naiz, bai, baina urrunetik bakarrik, e?
Bigarren aldiz pixka bat ikusgarriago, hurbilen dagoen hesian pausatutako argazkilariaren arreta erakarriz. Han ikusi ahal izan genituen haren bizkar gorrixka eta aurpegiko tonu biziak. Aurpegirik ilunena duten emeak…
guapa ateratzen ez badidazu, ez naiz itzuliko…
Eta animatzen joan zen, hurbiltasun erakustaldi hauek utzi arte.
Bat, profilekoa, nire begi txiki beltzari begira egon zaitezen
non argi eta garbi ikusten baita arrek janzten duten patroi beltz eta hori hain bereizgarria.
Eta bizkarreko beste bat, nire lerro beltzak hondo horiaren artean ondo begiratzeko.
Gasteiztik gertu dagoen Mendixurrera egindako txango batean, ehunka hesi-berdantzari entzuteko zortea izan genuen. Eta entzun diot sastraka artean jirabiraka ikusten genituelako, baina ezin genien ederrik atera.
Eguerdiko argi biziaren azpian, hosto itzaltsuen artean, guasa pixka batez begiratzen zigun…
Begira iezadazue ondo: kaputxa iluna, begiko marra oso markatua
Ziur argazkilari hobeak ikusi zituela inguruan…
Bularra tonu gorrixkekin, kokots beltzazati horiak nire sabelean, buztan iluna kanpoko errektriz zuriekinEta nire bizkarrean gaztaina-tonu polit hori, hain udazkena.
Eta hirugarren berdantza nire zalantza handia da. Hasieran, gari-berdantza gisa sailkaturik, aurpegiko markek, lumajeak eta, batez ere, beheko mokoaren tonu arrosak erabateko desorientazioan uzten naute.
berdantza bat da? Gari-berdantza da? Beste berdanta bateko emea da? Norbaitek argituko dit?? Beste edozein txoritxoa da?
Begiratu ondo bizkarrari.
Haziak jaten ari nintzen, uste dut berdantza hazpegiak dituela, baina ez naiz aditua…
Uribarri
Ganboa urtegiko hegoaldeko ilaretan, Gasteiztik 15 bat kilometrora, bai
migrazio-garaietan (udaberrian eta udazkenean), bai ugaltze-garaian,
hegaztiek Mendixurreko parke ornitologikoan eskaintzen duten ikuskizun
harrigarriaz goza daiteke, guk abuztuaren hasieran egin genuen bezala.
Gartzeta handia vs koartza handia Mendixurren
Lertxunak, txinportak, basa-ahate eta ipar-ahateak, ahate mokozabalak… era guztietako hegaztiek egiten dute habia bake-hondar honetan, eta horien artean gure kutunetako bat nabarmentzen da…
Ness aintzirako munstro ñimiño bat bezala, Mendixur aintzirako ur lasaietatik sortzen da gazte honen lepo liraina, murgi haundiko gaztetxo…
Zer deitu didazuuuu??? Bilatu ispilu bat, tira!
… janaria eskuratzeko gai izan arren, urtegi osoan zehar gurasoaren atzetik ibiltzea nahiago duen gazte bat…
Arrantzan badaki, artista bikaina da, baina oso amazulo izanez…
… bere trikimailu eta bihurrikeriekin barre eginaraziz. Lehenik eta behin, urrutitik begiratzen dio bere irakasleari nola ematen zaion arrantza…
Hor dago amatxo, begira zer arrain puska aberatsa duen mokoan…
Eta hori disimulatuz eta harrapakinez harrapakina irentsiz urruntzen da, bere umeari arreta handirik eskaini gabe…
Urrutixeago noa, umea tripaundi bat atera zait eta ez dit bakean afaltzen uzten.
… gero, gaztetxoak erabakitzen duenean arrainak itxura ona duela besteren mokoan, lasterketa frenetiko bat hasten du garrasitxoen artean, amaren atzetik…
Banoala banoalaaaaa, arraintxo hori niretzaaaat!!!
… amak erabakitzen duen bitartean hezitzaileagoa dela kontrako norabidean igeri egitea…
Izan ere, umea adinekoa da, egunen batean independizatu egin behar da…
… eta bere umetxoa gogoz utzi.
Buf, hainbeste lasterketa ezer lortu gabe.
Badirudi azpijokoak emaitza eman duela: ume txikiak ale eder bat arrantzatu berri du, arnasarik hartu gabe irentsi duena.
Orain siesta ona egin behar duzu, hainbeste esfortzu egin ondoren. Lotara!
Abuztuaren erdialdean, udako berotan, behiek zintzarriak jotzen dituzte inguruetan…
Ring ring…. ring…. ring ring…. – Berriro dago astun hau, aldentzeko esaten dit, txakurtxoek txoriak uxatzen dizkiotelako baina ezin delako ni gabe bost minutuz bizi. Ring ring…telefonoa hartzen dut : Susurlatzen dut:
-Ez mugitu. Ez hurbildu. Ez arnastu. Bada argi-oilar eder bat, zuri-zuria, inoiz ikusi dudan gauzarik politena, hor bertan, haurrentzako jolasgunean ondoan…
–ABUBILLA?? – (Oihartzunak burrunba egin du Arraizen hegalaren, Artigasen kaio zalapartatsuen eta Kobetas mendiaren zati baten artean. Uste dut garagardotegian ere entzun dutela, non oilasko pare bat ihesi atera diren).
-Sssssssssssst! argi-oilar, bai, publiportaje bat egiten ari natzaio, amaitzean deitzen dizut.
Matxitxakon ere entzun dizute, neskatxo
–Non?: Joé, itzulinguru bat eginez hurbiltzen ari naiz, ez dut ikusten… belar artean dagoen txikitxo hori da? Zerbait horia, potolotxoa…
-Ba ez, nik ikusten dudana zuhaitz berria inguratzen duten hesoletara igota dago, dotore guztia…
(Uau!!! Reguauuu!!! Sssssstttt, zuek biok ixo, horrela, formalki eta isilik…)
Vaaaale, beste siestatxo bat eguzkitan, ze goxo…Satorrak zelatan ari naiz ni, ba…
-Nire neskek nola disimulatzen duten, hori gustatzen zait. Nondik gindoazen… ah! Argi-oilarrak!!! Horko txikitxo hori, belar artean? –
Txikitxoa dio… hurbildu eta gure ezpaten tamaina neurtzen dugu…
-Belarretan?… Ez, ea, zabuaren atzean, hesian gora, oso lasai dagoen, denbora pixka bat daramat grabatzen eta ez da inmutzen… –
isiltasunezko mantuak eremuak estaltzen zituenean aitona-amonen herrietan, non uda eta gure bizitzako garairik onena pasatzera joaten baikinen, beti entzuten zitzaion txandakako jakintsuari, bere etxeko atean eserita, freskotasunaz gozatzen eta ibai ondoko makalei begira:
Iluntzean kukua entzun daiteke. Ordu horretan etxera itzuli ez bazara, gauak harrapatzen zaitu eta gaua otsoz beteta dago…
Horrela hasi zen txanogorritxoaren ipuina..
Eta haurrok kukua kantatzen hasten zen unearen beldur ginen. Ez zuten balio «mesedez, amatxo, bost minutu gehiago» haiek, kukuaren soinuak beldurra sartzen baitzigun gorputzean, argi gutxiko farolak are distiratxu gutxiago izatea ziruditen, eta afariak gure berehalako arreta eskatzen zuen.
Orain ulertzen dut zergatik ihes egiten diren haurrak korrika ni ikustean…
Eta benetan kukuak nahi duenean kantatzen du. Atzo eguerdian, besterik gabe, nire baratzetik hurbil, tomate eta kalabazinen artean, txatxangorriako kantuak bere eremua markatzen zuen bitartean, hondoko soinua atera zen, ku-cu… cu-cu…
Egun zoragarria da, zerua garbi, urrutiko hodeiak, errekastoaren zurrumurrua… ala ekaitza dator?
Edo euria hurbiltzen zenean urrunean sartzen zen zorrotzailearen soinua bezala, kukuaren kantua ere entzun daiteke urrunean…
Edo agian zuk uste baino gertuago nago…
Haurtzaroko oroitzapenak dira, ipurtargien distirarekin nahasiak, egunetik egunera urriagoak diren argi-bitxillo horiek… aspaldi honetan ez dut bat ere ikusten.
Arraizen oraindik ehiza daitezke. Atzo, besterik gabe, batzuk afaldu nituen…
Kuku bikote horri argazkia atera zen Arraizen, 2019ko abuztuko arratsalde batean,zomorro txiki koroatuak mundua hankaz gora jarri aurretik, Baina oso hurbil entzuten da gaur… non eta nire baratzeko petrikiloa kuku-txita bat hazten ari den!
Ilunabarra dator…. cu-cu… cu-cu…
